Мастачка Марына ЭЛЬЯШЭВІЧ: “Калі ты ўзяў пэндзлік, гэта ўжо добра!”

Гэта няпраўда, што сучаснае беларускае мастацтва спрэс глядзіць на Захад. Так, ёсць — і нямала — у нас мастакоў, якія шукаюць шчасце там. Імкнуцца культываваць у сваёй творчасці многія народжаныя менавіта ў Еўропе мастацкія стылі. І нават вельмі добра прадаюцца там, у Германіі, Францыі, Італіі, Іспаніі…

Але ёсць і тыя, якія глядзяць на Усход. Іх пакуль зусім нямнога. Але ўсё-такі яны ёсць.

Надоечы ў калідоры нашай рэдакцыі сустрэў Яўгена Шунейку, вядомага мастацтвазнаўца. Пахваліўся яму, што днямі ўзяў інтэрв’ю ў мастачкі Марыны Эльяшэвіч. І пачуў у адказ: “Дык гэта нават вельмі добра! Гэта ж новы вектар, гэта ж наша новае слова ў мастацтве — Усход!”

Справа ў тым, што Марына Эльяшэвіч актыўна распрацоўвае такую нечаканую пакуль для нас тэму, як традыцыйны кітайскі жывапіс. Але не толькі гэтым адметная мая суразмоўніца. Не захапіцца ёй як творчай асобай дый, безумоўна, і як жанчынай, бадай што, немагчыма. Маладая, прыгожая, таленавітая і бясконца, проста бясконца пазітыўная.

Мае музычную і спартыўную адукацыю яшчэ з дзяцінства і юнацтва, а таксама эканамічную (факультэт эканомікі і менеджменту Маскоўскага адкрытага дзяржаўнага ўніверсітэта), мастацкую (аддзяленне графічнага дызайну факультэта павышэння кваліфікацыі Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў). Рэалізоўвае дабрачынныя асветніцкія праекты. Піша вершы, часта ілюструючы імі свае мастацкія творы. А з адносна нядаўняга часу працуе яшчэ і дыктарам на Беларускім тэлебачанні, расказваючы нам пра культурныя падзеі ў краіне.

Як усё гэта ўмяшчаецца ў адным чалавеку, у адной жанчыне?

Прызнаюся, акрамя чыста творчых пытанняў, мяне не на жарт хвалявала і гэтае, калі ішоў на сустрэчу з ёй. Але я захаваў журналісцкую этыку. Адпрэчыў усе страсці. Паклаў дыктафон. Пачаў задаваць пытанні.
Знаёмцеся: мастак, музыкант, паэт, кітаіст, дыктар Марына Эльяшэвіч.

— Марына, пачну адразу з гэтага, думаю, дастаткова прынцыповага ў вашым выпадку моманту: а навошта вам, адной, усё гэта — музыка, спорт, жывапіс, Кітай, тэлебачанне? Воля лёсу, спробы знайсці сябе, збег абставін, усвядомленая рэалізацыя патаемных мар?

— Я думаю, гэта ўсё-такі лёс. І самае галоўнае тое, што я заўсёды любіла нечаму вучыцца. Мяне выхоўвалі найперш бабуля і дзядуля, яны і ўклалі ў мяне гэтую цягу да ведаў. І нават сёння кожны раз, калі надыходзіць 1 верасня, я падсвядома адчуваю нейкае хваляванне… Наогул, лічу, што самаадукацыя вельмі карысная для любога чалавека. І ўсе гэтыя адукацыі, якія я атрымлівала, мне, сапраўды, дапамагаюць у жыцці. Нават эканамічная палітыка, якую я вучыла, вельмі спратрэбілася. Яна сфарміравала нейкі фундамент, патрэбны для любой прафесіі, наогул для жыцця. А тое, што я творчы чалавек, было даўно вядома. Тая ж музыка са мной была з самага ранняга дзяцінства.

— А чаму ў пэўны жыццёвы перыяд вас так захапіў традыцыйны кітайскі жывапіс? Для вас самой гэта было адкрыццё?

— Гэта было, хутчэй, каханне, а не адкрыццё. Я вучылася ў акадэміі мастацтваў, мы хадзілі на нейкія там выставы, семінары, творчыя сустрэчы… І аднойчы, калі я сустрэлася з гэтым мастацтвам, літаральна за 5 хвілін зразумела, што гэта маё. А цяпер, вось ужо больш як 5 гадоў вывучаючы кітайскі жывапіс, усё больш і больш разумею, што спазнаць яго поўнасцю нават за ўсё чалавечае жыццё немагчыма… Чым больш спасцігаеш, тым больш новых граняў табе адкрываецца. Многія моманты ў кітайскім жывапісе мне толькі цяпер становяцца зразумелымі. Гэта ж не проста мастацтва, а цэлая культура, асобная філасофія.

— А вы памятаеце сваю першую асабістую сустрэчу з кітайскім жывапісам, маю на ўвазе той канкрэтны момант, калі вы самі вырашылі паспрабаваць сябе ў гэтай мастацкай стыхіі?

— Ну, я проста ўзяла пэндзлік і яшчэ раз пераканалася, што гэта маё…

— Значыць, самі ўзялі? Ці ўсё-такі гэта быў нейкі кітайскі мастак, які ўклаў вам у руку пэндзлік?

— У Мінску на семінарах гэта было такое апасродкаванае навучанне, хутчэй, нават проста знаёмства з кітайскім жывапісам як з’явай. А потым ужо я вучылася гэтай тэхніцы ў Маскве, праходзіла адпаведныя стажыроўкі ў Пекіне, Стамбуле, дзе брала ўрокі ў старых кітайскіх майстроў. І, дарэчы, у Пекіне зразумела, што ніякія кнігі, ніякія вузкія семінары не дазволяць табе па-сапраўднаму паглыбіцца ў гэтую з’яву. Трэба ехаць туды, на радзіму з’явы, — толькі тады ты атрымаеш і зразумееш нешта.

— Там, у Пекіне, вы ўсё-такі перажылі нейкі культурны шок ад непасрэднага сутыкнення з кітайскай культурай у яе ж асяроддзі? Як наогул спалучаюцца ў вас беларускі менталітэт і кітайскі погляд на рэчы як мастачкі?

— Я б не сказала, што тут ёсць нейкая супярэчнасць. Многія творчыя праекты я раблю зусім не на кітайскія тэмы, а прысвячаю іх Беларусі, нашай гісторыі і культуры. І большасць маіх праектаў, якія важу ў Кітай, — менавіта пра нашу Радзіму, Беларусь, пра нашых гістарычных асоб. Пра Янку Купалу, Якуба Коласа, Францішка Багушэвіча… Проста тэхніка і матэрыялы кітайскія. Бамбукавая і рысавая папера, мінеральныя фарбы, якія не баяцца ні сонца, ні вільгаці… Якія будуць жыць вечна.

— Значыць, за гэтым усім у вас стаіць нейкая звышідэя?

— Напэўна, гэта не звышідэя. Проста ўсё, што я раблю, раблю сваім сэрцам. Я жыву гэтым. Нават калі я не пішу пэўны час, я ўсё адно гэтым жыву, думаю пра гэта пастаянна… Хто на гэта аднойчы захварэў, не можа гэтым перахварэць.

— Калі не сакрэт, а дзе вы бераце тую ж кітайскую паперу, туш, фарбы?

— Безумоўна, у нас гэта набыць немагчыма. Толькі ў Кітаі, калі я езджу туды на стажыроўкі. У кожным вялікім кітайскім горадзе ёсць адмысловыя вуліцы старых майстроў, дзе ўсё гэта можна набыць. Лічыцца, што ў кітайскім жывапісе ёсць чатыры галоўныя скарбы — кітайская туш, кітайская тушачніца, кітайскія пэндзлі і кітайская папера. Кітайцы вельмі даражаць гэтымі рэчамі. І нават самі крамы, якія гандлююць такімі матэрыяламі, выглядаюць як творы мастацтва — з разьбой, з усёй гэтай казачнай прыгажосцю… І вочы там, сапраўды, разбягаюцца — столькі ўсяго! Тыя ж пэндзлі — іх безліч самых розных, прызначаных для розных жанраў. Ёсць велізарныя для роспісаў сцен, ёсць зусім маленечкія… Ну, а тут, у Мінску, з набыццём матэрыялаў мне вельмі дапамагае кітайскае пасольства, за што я яму надзвычай удзячна. Дарэчы, пахвалюся: у мяне ёсць асабістая імянная пячатка, падораная паслом КНР з нагоды маёй дзясятай юбілейнай выставы. У еўрапейскіх мастакоў традыцыя распісвацца на карцінах, а ў Кітаі ставіцца штамп. Гэта вельмі прыгожа аформленыя іерогліфы. Яны, дарэчы, нават пахнуць кітайскім дрэвам, каменем.

— Вы зараз так цікава расказвалі пра Кітай, а я вось уявіў сабе карцінку: заходзіць у кітайскую краму старых майстроў прыгожая бландзінка, еўрапейка… Якія эмоцыі ў старога кітайца, гаспадара крамы?

— Разумееце, кітайцы — гэта такі народ, што калі прыходзіш да іх з добрымі намерамі, з любоўю, без імкнення парушыць іх традыцыі, яны заўсёды цябе вельмі сардэчна прымуць. Цяпер, калі я прыязджаю ў Кітай і сустракаюся там са сваімі кітайскімі сябрамі, яны мяне ўжо не называюць інакш, як “наша Марына”. І мне, сапраўды, ад гэтага робіцца вельмі прыемна. Наогул, Кітай — гэта вялікая ва ўсіх сэнсах краіна, і я лічу, што ў кітайцаў нам ёсць чаму павучыцца. Хоць бы іх культу бацькоў. У Кітаі прынята так: дзе б ты ні жыў у дадзены момант, хай хоць у Амерыцы ці Аўстраліі, але ты павінен завітаць на кітайскі Новы год да бацькоў, хоць на дзень, хоць на два, абняць іх, паесці разам з імі кітайскія пельмені…

— Даруйце, і вы іх таксама каштавалі?

— Ну, канечне ж… Яны маленькія. З рознай начынкай. Ці ўвогуле без начынкі.
— Такое глабальнае пытанне. Як вядома, нас, беларусаў, амаль 10 мільёнаў, кітайцаў — амаль паўтара мільярда. Вы сапраўды лічыце, што нашы народы могуць сябраваць?

— Дык мы ж даўно ўжо сябруем! Прычым ва ўсіх сферах: палітыцы, эканоміцы, культуры. Мне здаецца, калі пераплятаюцца розныя традыцыі, у выніку заўсёды нараджаюцца цікавыя ідэі.

— І кітайцам па-сапраўднаму цікавая наша гісторыя, наша культура?

— Вельмі цікавая. Я ўжо казала пра тое, што вазіла туды мастацкія праекты, прысвечаныя нашым класікам. Магу дакладна сказаць, што яны ўжо іх ведаюць. Магчыма, нават лепш за некаторых беларусаў… Летась я вазіла ў Нацыянальны гістарычны музей жанчын і дзяцей (знаходзіцца ў цэнтры Пекіна) выставу, прысвечаную Янку Купалу, яго творчасці, творчаму акружэнню, жанчынам у гэтым акружэнні. Я так грунтоўна падрыхтавалася да прэзентацыі, прыдумала цэлую канцэпцыю, ведала, што прыйдзе многа людзей. Але там, у Кітаі, высветлілася, што яны ўжо вельмі многа ведаюць пра нашу гісторыю і культуру.

— Колькі разоў вы ўжо былі ў КНР?

— 6. Хутка палячу зноў.
— А самую першую паездку добра памятаеце? Што больш за ўсё ўразіла?

— Архітэктурныя помнікі, паркавыя зоны… Калі гаварыць пра нешта адно-адзінае, то, безумоўна, гэта Вялікая кітайская сцяна. Тое, што ты бачыш на паштоўках, і тая веліч, якую ты бачыш у рэальнасці, — розныя рэчы.

— Выпадкова ў якім-небудзь мінулым жыцці вы не былі кітаянкай?

— Не, беларуска і ў мінулых жыццях. Я вельмі люблю сваю краіну. І для мяне ўсе нашы беларускія пейзажы, нашы кветкі, нашы сімвалы вельмі значныя. Калі займаюся з дзецьмі, я ім пра ўсё гэта расказваю. Лічу, што калі дзіця намалявала васілёк ці бусліка, яно ўжо будзе пра гэта ведаць і ніколі ў сваім жыцці не забудзе.

— Дарэчы, вы згадалі багдановічаўскі васілёк… А ў Кітаі якая кветка з’яўляецца іх сімвалам?

— Півоня. Хаця і ў нас півоні вельмі прыгожыя. Бачыце, на самай справе вельмі многае пераклікаецца ў нашых культурах. Калі пішаш пейзажы, асабліва востра гэта адчуваеш. Елкі — яны ж і ў нас елкі, і ў іх елкі.

— А ўвогуле, што кітайцаў робіць кітайцамі?

— Кітай — гэта найперш філасофія, іх бясконцая мудрасць, якая праяўляецца і ў жывапісе, і ўласна ў жыцці. Ва ўсім. Гэта як рух пэндзля, які плаўна цячэ, як народная кітайская музыка… Мне вельмі падабаецца адна народная ўсходняя мудрасць: каб ты змог напісаць бамбук, ён павінен прарасці ў тваім сэрцы. А калі сказаць проста: ты павінен рабіць усё ад сэрца — і тады ў цябе ўсё атрымаецца.
— Я чуў яшчэ пра кітайскі жывапіс, што гэта па сваёй сутнасці раз і назаўсёды зробленае дзеянне, што пасля заканчэння работы над творам там ужо нельга нічога выправіць.

— Сапраўды, так. Гэта самакаштоўны парыў эмоцый. А нічога выправіць немагчыма таму, што гэта не алей, не акрыл, нават не акварэль, якая размываецца. След пэндзля, які акунуўся ў мінеральную фарбу, а потым крануўся натуральнай бамбукавай або рысавай паперы, застаецца на ёй навечна. Калі ты, працуючы над творам, нешта там сапсаваў, не змог перадаць падабенства чалавека ці жывёлы, ты ўжо нічога не вернеш, табе прыйдзецца ўсё перапісваць нанава. Гэта такое вось выбітнае майстэрства і ўнікальнае мастацтва, якім чым больш ты займаешся, тым лепш ім валодаеш. Спачатку, калі ты толькі вучышся яму, ты можаш перапісваць па пяць і больш разоў… Але з вопытам прыходзіць упэўненасць. І ты атрымліваеш неверагоднае задавальненне ад працэсу і выніку.

— Марына, прынцыповае для нашай газеты пытанне. Вы шмат дзе вучыліся — і ў Мінску, і ў Пекіне, і ў Стамбуле… Так бы мовіць, як вучаніца, дзе адчувалі сябе найбольш камфортна, дзе было лепш вам, дзе горш? Чым адрозніваюцца методыкі — наша і кітайская?

— Я магу сказаць толькі, што як у адной, так і ў другой культуры прысутнічае вельмі вялікая самадысцыпліна. Пра гэта, безумоўна, можна вельмі доўга разважаць. Але раскажу хіба што пра адну жыццёвую сітуацыю, з якой аднойчы сутыкнулася. У мяне быў адзін выкладчык, які мне вельмі дапамагаў у маіх пачынаннях. Я неаднаразова брала ў яго ўрокі. І аднойчы непасрэдна паўстала пытанне пра тое, як усё-такі трэба класці фарбу. На той момант я да гэтага ішла тры гады, і ў мяне, нарэшце, усё атрымалася. Але я запыталася ў яго: “А чаму ж вы мне гэтыя сакрэты не расказалі раней? Гэта ж у прынцыпе проста”. А ён мне кажа: “А таму, што калі ты прыходзіш да гэтага сам, ты будзеш гэтым даражыць”.

— Гэта, наколькі разумею, быў кітайскі мастак-настаўнік?

— Ну, канечне… Для іх, сапраўды, вельмі важна, каб вучань сам ацаніў тое, да чаго ён прыйшоў. І ўвогуле, яны вельмі ясна ўсведамляюць, і гэта разумею ўжо выдатна і я сама, што любы чалавек, калі ён настойліва, паэтапна працуе над сабой і калі нават у яго няма нейкіх працэнтаў геніяльнасці, то вось менавіта гэтая праца прывядзе да значных вынікаў. Нават да таго, што ён будзе значна вышэйшы за ўсіх астатніх, нібыта звышталенавітых ад прыроды.

— Марына, як вядома, вы вялікую ўвагу ўдзяляеце не толькі ўласнай творчасці, але і асветніцкім праектам, найперш звязаным з работай з дзецьмі… У вас, мабыць, ужо ёсць і ўласныя вучні?

— Так, яны ёсць па ўсёй Беларусі. Я аб’ездзіла амаль усю краіну. Аднойчы быў асветніцкі тур па многіх беларускіх гарадах і мястэчках, які доўжыўся ажно 3 месяцы. Для мяне на самай справе гэта вельмі важны момант — арганізоўваць не проста выставы, ці то гэта ў Беларусі, ці то ў Кітаі. Можна, безумоўна, павесіць карціны, прайсці прыгожа і сказаць: “Ну, вось глядзіце…” Не, для мяне вельмі важна ў тым ці іншым горадзе, дзе я выстаўляюся, правесці майстар-клас. Дзеці бяруць гэтыя пэндзлікі, спрабуюць напісаць нешта самі — і яны ўжо будуць ведаць, што такое кітайскі жывапіс. А яшчэ мне вельмі прыемна, калі на пошту прыходзяць лісты ад удзячных бацькоў, ад саміх дзяцей. Былі выпадкі, калі падлеткі і дзеці мне прызнаваліся ў такіх лістах: “Дзякуючы вам я паступіў у мастацкае вучылішча, у дзіцячую мастацкую школу…” У такія моманты я разумею, што недарэмна наведала нейкі горад. Калі ты нешта камусьці аддаеш, яно назад вяртаецца ведаеце ў колькі разоў! Наогул, трэба сеяць дабро — яно прарастае. Немагчыма купіць за грошы ні любоў, ні радасць. Адчуванне акрыленасці можна атрымаць, толькі аддаючы.

— А які ўсё-такі канкрэтна кантынгент дзяцей, якім вы даяце майстар-класы?

— Я наведваю і дзіцячыя дамы, і мастацкія школы, і спецыялізаваныя каледжы мастацтваў, і ўстановы дадатковай адукацыі, і звычайныя сярэднія агульнаадукацыйныя школы, і ўстановы вышэйшай адукацыі. Папраўдзе, мне нават ужо няважна, колькі людзей будзе прысутнічаць на маім майстар-класе. Хай 50, але хай і 5… У мяне для іх падрыхтавана заўсёды вельмі шмат кітайскіх пэндзлікаў, вельмі шмат тэм для размовы. Галоўнае — загадзя прадумаць графік работы, канцэпцыю заняткаў. Звычайна мы спачатку проста гаворым пра кітайскую культуру, пра беларускую культуру, параўноўваем іх, а ўжо праз 45 хвілін пачынаем маляваць. І я ведаю: кожны напіша свой маленькі шэдэўр. Для дзіцяці, для падлетка гэта вельмі важна. Бо ў еўрапейскім жывапісе для таго, каб напісаць вазачку з кветкай ці самы просценькі пейзажык, трэба вучыцца месяцы, нават гады. Кітайскі ж жывапіс працуе ў іншым ракурсе. Ты павінен зразумець пэўныя прынцыпы, сімволіку. А потым кладзеш пэндзлік — і нараджаецца пялёстачак. Гэта, як я ўжо казала, проста парыў сэрца…)
— Але наколькі складана вызначыць, гледзячы менавіта на кітайскі малюнак, добра ці дрэнна ён выкананы?

— Вы ведаеце, я не той чалавек, які можа гаварыць, што гэта — добра, а гэта — дрэнна. Хаця, безумоўна, я разумею ўсе гэтыя нюансы… Усё залежыць ад тэмы, ад жанру. Ёсць жа сур’ёзныя глабальныя тэмы, звязаныя, напрыклад, з трагедыямі… Наколькі гэта дрэнна?

— А мне неяк здавалася, што ў кітайцаў усё добра. Ведаеце, як у тым вершы аднаго вядомага паэта:

Мірна пасвяць мудрыя кітайцы
песнямі валоў сваіх рахманых.
Птахі пахнуць белаю акацыяй,
песні пахнуць белымі туманамі.

— Не, ну што вы! І і ў кітайцаў бываюць трагедыі. А што тычыцца “добра — дрэнна”, я, дарэчы, ніколі не кажу ні дзецям, ні студэнтам, добра ці дрэнна вы нешта намалявалі. Я кажу: “Гэта добра ў любым выпадку! Ты ж узяў пэндзаль і ўжо нешта напісаў. Гэта здорава! А далей ты павінен толькі ўдасканальвацца”. І другі малюнак, сапраўды, атрымаецца ў яго лепшым. А трэці — яшчэ лепшым. Я нават па сабе мяркую… Пройдзе месяц, год — я гэтага ж матылька яшчэ лепш намалюю. Значыць, я вырасла. Я яшчэ нечаму навучылася!

— Вы з кітайскімі майстрамі на якой мове гаворыце?

— На англійскай пакуль. Кітайскую вывучаю — паміж цягнікамі і самалётамі, паміж гарадамі і краінамі.

— Марына, перайду да зусім іншай тэмы… Не магу не запытаць пра гэта ў вас — і як у чалавека творчай прафесіі і проста як у прыгожай жанчыны. Тым больш што ў вашай творчасці значнае месца займае тэма жанчыны, славянскай, беларускай прыгажуні. Як вы ставіцеся да такой з’явы, як фемінізм?

— Ніяк! (Смяецца. — М.Ч.) Такое, аднак, нечаканае пытанне!
— Я што маю на ўвазе. Ну, вось працуе Ван Гог, забыўшыся пра ўсё на свеце, аддаўшыся цалкам мастацтву. А жанчына-мастак мае права на тое, каб забыцца пра ўсё на свеце?

— Я не буду гаварыць пра тое, што мужчыны і жанчыны — гэта людзі з розных планет. Думаю, у іх розныя абавязкі — у мужчын і жанчын. Але, ведаеце, ёсць такія моманты, калі вечарам ты пішаш карціну, ты жывеш гэтай карцінай… А з іншага боку, ты ведаеш, што вячэра прыгатавана, муж накормлены, дзеці ўжо салодка спяць і бачаць сны… Тады гэта — гармонія. Гармонія ва ўсім. І твая карціна атрымліваецца чароўнай і прыгожай. А калі нешта нестабільна, ты проста стараешся накіраваць усё ў належнае рэчышча і зноў шукаць гэтую гармонію. А яшчэ ёсць моманты, калі ты пра нешта задумаўся, за акном глухая ноч, а да цябе нехта нечакана дакранаецца — і ты ўздрыгваеш, ты палохаешся, што некуды дылёка сышоў… І тады вяртаешся. Я ў жыцці нікуды не заблудзіла. Я вельмі арганізаваны чалавек і як мастачка, і як жанчына.

— Ведаю, што вы маці двух сыноў. Сваіх дзяцей вы навучылі кітайскаму жывапісу?

— Малодшы, шасцігадовы, піша побач са мной… Я нейкую складаную работу пішу, іншым разам пішу тыдзень-другі. А ў яго за адзін дзень — 5—10 карцін. У нас дома стол такі вялікі, мы разам за ім працуем. І ён часта пытаецца ў мяне: “Мама, у мяне ўжо за дзень выстава гатовая! Што ты там пэцкаешся? Чаму ты так доўга пішаш?” А старэйшы сын у мяне ўжо дарослы. Яму 19. Ён таксама ў свой час маляваў. Цяпер працуе праграмістам. Але я адчуваю, што заняткі мастацтвам і для яго не прайшлі дарэмна. Любая работа за камп’ютарам — гэта ўсё-такі графіка, графічныя выявы. Тут таксама важна мець адчуванне святла, кампазіцыі.

— Вашаму старэйшаму 19? Не верыцца, гледзячы на вас…

— Мне і самой не верыцца, калі твой жа сын ужо вышэйшы за цябе ростам. Ён у мяне цудоўны хлопец. Акрамя камп’ютараў, вельмі захапляецца класічнай музыкай. Запісвае яе для маіх семінараў. І мне вельмі прыемна, што з яго душой усё ў парадку. А малодшага я, дарэчы, часта бяру на свае семінары. Ён там мне дапамагае: раскладвае пэндзлі, нешта ўжо тлумачыць сваім аднагодкам.

— Не запытаў яшчэ ў вас пра вашы прыхільнасці ў спорце. Вы ж, я ведаю, актыўная спартсменка…

— 10 гадоў я аддала прафесійным заняткам плаваннем. Не забываю пра плаванне і цяпер. Яшчэ займаюся ёгай. Усё спартыўнае адзенне — у багажніку майго аўто.

— Вы адчуваеце сябе камфортна ў свеце мастацтва, дзе ўсё-такі першую скрыпку іграюць мужчыны?

— Вы ведаеце, я ніколі не прагну першынства. Я чалавек вельмі адэкватны, як мастак, у прынцыпе, яшчэ малады. У мяне не саракагадовы стаж, каб крычаць пра нейкае першынство. І ўвогуле, па жыцці я радуюся чужым перамогам. Бачу ў іх натхненне для сябе.

— Аднойчы ў ваша жыццё — не ведаю, прошаным ці няпрошаным госцем, — уварваўся і трывала асталяваўся кітайскі жывапіс. Вы можаце ўявіць, што некалі ў ваша жыццё ўварвецца яшчэ НЕШТА, што заслоніць нават кітайскі жывапіс?

— Цяжка сказаць. Жыццё непрадказальнае. Але кітайскі жывапіс — прошаны госць у маім жыцці. Гэта маё жыццё і прафесія. Прычым прафесія, якую я спасцігла, можа, толькі на якія пару працэнтаў. Я, па-мойму, знаходжуся сёння толькі ў самым пачатку гэтага спасціжэння.

— Марына, з якім адчуваннем, месэджам ідзяце вы да гледача?

— Калі ты ідзеш да гледача, то ў прынцыпе нават неяк і не задумваешся пра гэта. Мне проста хочацца, каб глядач адчуў тое, што адчуваеш і ты. Ідзеш са сваім уласным адчуваннем. Для мяне важна, каб работы не неслі нейкі негатыў, бо ў жыцці і без таго хапае непрыемнасцей, хвароб і г.д. Таму я гэта не пішу ў сваіх творах. Імкнуся выяўляць толькі прыгожае і добрае. А ўсе ж карціны падпісваюцца. Ці пазначаюцца пячаткай, як у кітайцаў. Значыць, і твае асабістыя адчуванні падпісваюцца таксама.

— Вялікі дзякуй вам за гутарку!

Мікола ЧЭМЕР.
Фота з архіву гераіні.