Дзяніс ЛІС: “Для мяне шчасце — гэта калі ўсе шчаслівыя…”

Нашага сённяшняга госця можна вельмі лёгка зблытаць з навучэнцамі Мінскага дзяржаўнага каледжа мастацтваў, у якіх ён выкладае пастаноўку голасу і харавыя спевы. Такі ж непасрэдны, стройны, нават крохкі ў свае 29 гадоў, як і яны, 16—18-гадовыя. Але гэта, безумоўна, толькі знешне. Дзяніс Ліс — малады чалавек няпросты. Можна было б нават назваць яго зоркай, але ён сам вельмі не любіць гэтае слова, як і само паняцце “зорнасць”. Тым не менш факты яго творчай біяграфіі гавораць самі за сябе: за яго плячыма шматлікія перамогі на рэспубліканскіх і міжнародных конкурсах (“Усе мы родам з дзяцінства”, “Сузор’е надзей”, IV і VI Дэльфійскіх гульнях краін — удзельніц СНД, Рэспубліканскім конкурсе “Зорка ўзышла над Беларуссю”, віртуальным конкурсе вакалістаў Сусветнай каманды музыкантаў і інш.), паспяховы ўдзел у такіх праектах і шоу, як “Зорны дыліжанс”, “Акадэмія талентаў”, “Музычны суд”, бэк-вакальная падтрымка айчыннага спевака Тэа (Юрыя Вашчука) на леташнім Міжнародным конкурсе песні “Еўрабачанне” ў Капенгагене, 9-е месца па выніках нацыянальнага адбору на “Еўрабачанне-2015” ужо ў якасці самастойнага саліста, дзясяткі напісаных песень, якія чакаюць свайго ўвасаблення на сцэне і ў музычных рэлізах… І пры ўсім пры гэтым ён не кінуўся ў вір эстрады і шоу-бізнесу з галавой, а знаходзіць час і, мабыць, нейкую ўнутраную патрэбу, каб выкладаць у Мінскім дзяржаўным каледжы мастацтваў, кіраваць там ансамблем “Новыя вытокі”, папулярызаваць сярод навучэнцаў такі адметны кірунак, як неафалькларызм. Перад тым як браць у Дзяніса Міхайлавіча інтэрв’ю, я прысутнічаў на яго адкрытым уроку па пастаноўцы голасу і на свае вочы бачыў, з якой самаадданасцю, цярплівасцю і творчым гарэннем ён вучыў адну з другакурсніц каледжа спяваць. Спяваць правільна і з душой.

Самы звычайны хлопец

— Дзяніс, давайце спачатку кораценька прабяжымся па вашай біяграфіі. Адкуль вы родам, з якой сям’і? Як у ваша жыццё прыйшла музыка? Якая ў вас адукацыя? Як апынуліся тут, у Мінскім дзяржаўным каледжы мастацтваў?
— Ну што ж, давайце, калі ў 29 гадоў можна ўсур’ёз гаварыць пра біяграфію. Я нарадзіўся 6 верасня 1985 года ў Баранавічах, у раддоме № 2. Скажам так, я самы звычайны, просты хлопец са звычайнай, простай сям’і, дзе няма і ніколі не было музыкантаў. Мама — кухар, тата — мантажнік. Мяне ніхто да песні не прывучаў. Да музыкі я прыйшоў сам, таму што з дзяцінства мне вельмі падабаліся дзіцячыя музычныя тэлеперадачы, і не толькі дзіцячыя, а наогул усе тэлевізійныя версіі канцэртаў, фестываляў, конкурсаў. І, напэўна, на фоне ўсяго гэтага ўнутры мяне выхоўваўся нейкі музычны густ, музычны слых.
У канцы 3 класа мы пайшлі з класам у суправаджэнні настаўнікаў і бацькоў у музей, які размяшчаўся ў старым самалёце (цяпер яго ўжо няма), і там аб’явілі конкурс на выкананне песні. У адрозненне ад аднакласнікаў я не разгубіўся і праспяваў, пасля чаго да нас з мамай падышла жанчына, якая прадставілася выкладчыцай па вакале з гарадскога Палаца дзіцячай творчасці, і запрасіла мяне восенню на праслухоўванне. Я прыйшоў, яна мяне праслухала і адразу ўзяла. Завуць гэтую жанчыну Наталля Георгіеўна Ерусенка. Я займаўся ў яе з 9 да 17 гадоў, пакуль жыў у Баранавічах. Гэта вельмі цудоўная жанчына і педагог, яна паставіла мне голас і наогул многа чаго дала: і народную манеру, і эстрадную. За ўсё гэта я ёй вельмі ўдзячны.
Пасля заканчэння школы ў 2003 годзе я паступіў у Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў, які паспяхова скончыў у 2008 годзе. Паралельна з вучобай працаваў у аркестры маэстра Міхаіла Якаўлевіча Фінберга, але ў яго не застаўся, хаця ён і запрашаў да сябе. Вырашыў паспрабаваць сябе ў якасці педагога. Па размеркаванні паехаў у Віцебск, у каледж мастацтваў, дзе працаваў 5 гадоў, якія былі для мяне выдатнай школай менавіта як для выкладчыка. Наогул, там была цудоўная атмасфера: зычлівая адміністрацыя, актыўныя навучэнцы, з якімі мы рабілі самыя розныя музычныя эксперыменты… А потым надышоў час, калі я зразумеў, што трэба нешта ў жыцці мяняць, і ў 2013 годзе вярнуўся ў Мінск, дзе мяне з радасцю прынялі на работу тут, у Мінскім дзяржаўным каледжы мастацтваў. Адчуваю тут сябе таксама вельмі камфортна, зноў жа дзякуючы ўважлівым адносінам з боку адміністрацыі, дзякуючы навучэнцам, якія выдатна разумеюць мяне, а я — іх. І галоўнае, што тут, у каледжы, значна пашырыліся мае педагагічныя магчымасці. Я вяду і народнікаў, і эстраднікаў, працую на дзвюх цыклавых камісіях — па народнай харавой музыцы і па мастацтве эстрады (спевах).

— Дык а хто вы па спецыяльнасці, якую атрымалі ва ўніверсітэце культуры і мастацтваў, — эстраднік ці народнік?
— Ва ўніверсітэце я вучыўся на аддзяленні народнай харавой музыкі. Хацеў, праўда, паступаць на эстраду, але своечасова перадумаў, пра што зусім не шкадую, бо дзякуючы мастацтву харавой музыкі атрымаў каласальны вакальны вопыт. Я трапіў да выдатнага педагога Уладзіміра Кузьміча Зяневіча, спяваў у яго “Грамніцах”. Фактычна менавіта Уладзімір Кузьміч даў мне новае разуменне народнай песні, прывіў мне такі стыль, як ф’южн, неафалькларызм. Можна сказаць, наадварот: з прыходам мяне ён зразумеў, што ў фальклоры, як і ў папсе ці року, можна рабіць вельмі цікавыя наватарскія, сучасныя рэчы, арыгінальныя аранжыроўкі і г.д. І так атрымалася, што ўжо бліжэй да канца вучобы ў Беларускім дзяржаўным універсітэце культуры і мастацтваў я зразумеў, што мне хочацца таксама займацца нечым такім — свежым і новым у рамках народнай песні. У прынцыпе сёння гэтым я і займаюся тут, у каледжы мастацтваў, са сваімі навучэнцамі. Мне хочацца, каб яны разумелі не толькі аўтэнтычныя песні бабулек, але і новыя неафальклорныя кірункі (дарэчы, вельмі папулярныя сёння і ў Расіі, і на Захадзе) — фолк-поп, фолк-рок, сінці-поп і г.д. А эстрада… У мяне часта пытаюцца, што мне больш падабаецца весці як выкладчыку — эстрадны ці народны вакал. Мне вельмі цяжка адказаць на гэтае пытанне, таму што аднолькава падабаецца і адно, і другое. Народныя спевы для мяне немагчымы без элементаў сучаснасці, пра што я гаварыў вышэй. А эстрада — гэта джаз, блюз, соўл і самыя розныя іншыя стылі, якія толькі існуюць. Мне гэта таксама вельмі цікава. Дзякуючы студэнтам, якіх вельмі цягне да ўсіх гэтых стыляў, я таксама пастаянна развіваюся, разам з імі расту як эстрадны спявак. Некаторыя мае сябры па эстрадзе здзіўляюцца таму факту, што я займаюся выкладчыцкай дзейнасцю. Маўляў, а навошта гэта наогул мне? А яно і трэба мне якраз таму, што я добра разумею: быць аднадзённым артыстам, усё жыццё спяваць адно і тое ж — гэта не для мяне. І лепшая прышчэпка ад гэтай хваробы — выкладчыцкая работа, калі навучэнцы прыходзяць на заняткі і кажуць: “Дзяніс Міхайлавіч, а давайце паспрабуем вось гэта і гэта…” І мы спрабуем. Разам. Тое, што ніколі не спрабавалі рабіць ні я, ні яны. А потым прыўносіш і ў сваё мастацтва элементы, на якія натхнілі цябе студэнты. Гэта ўсё настолькі цікава.

— Вяртаючыся да вашай біяграфіі: цікавая ў вас жыццёвая траекторыя вымалёўваецца — Баранавічы, Мінск, Віцебск, зноў Мінск…
— Так! Усё па прамой! Нават цягнік ёсць “Баранавічы — Віцебск”, які праз Мінск ідзе.

— Але я вось што хачу запытаць: жывучы падоўгу ў тым ці іншым з гэтых буйных гарадоў, вы адчувалі адметнасць культурнага асяроддзя ў кожным з іх? І, скажам так, ці не перажывалі вы ў пэўным сэнсе культурны шок, калі спачатку з Баранавіч трапілі ў Мінск, потым з Мінска — у Віцебск, потым зноў у Мінск?
— Цяжка сказаць… Калі, напрыклад, у сямнаццацігадовым узросце прыехаў з Баранавіч у Мінск, канечне, прысутнічала вострае адчуванне таго, што трапіў з перыферыі ў сталіцу, дзе ўсё па-іншаму, па-сталічнаму. Але, наогул, культурнага шоку не было, таму што яшчэ задоўга да паступлення ва ўніверсітэт я пачаў удзельнічаць у самых розных конкурсах, ездзіў па розных гарадах і г.д. Станаўленне мяне як артыста пачыналася ўжо тады, у раннім дзяцінстве. У 9, 10 і 11 класе я ўжо ўдзельнічаў у тэлевізійных перадачах. Потым, ва ўніверсітэце, як ужо гаварыў, былі “Грамніцы”, з якімі я таксама многа ездзіў з выступленнямі. Магчыма, шок быў толькі тады, калі аднойчы рэктар універсітэта, на жаль, ужо нябожчыца, Ядвіга Дамінікаўна Грыгаровіч выклікала мяне ў кабінет і зусім нечакана для мяне заявіла: “Я хацела б, каб вы ад універсітэта паехалі на Дэльфійскія гульні ў Астане”. Шок быў таму, што гаворка ішла пра тое, каб я, народнік, выступаў на конкурсе як эстраднік. Я, канечне, тады крыху сумеўся. Але ў рэшце рэшт паехаў і стаў дыпламантам.

Не быць дрэнным і не быць зорным

— Дзяніс, на якой музыцы вы выраслі як эстрадны артыст?
— Уітні Х’юстан, Джордж Майкл, Хрысціна Агілера, нават не паверыце, Аляксандр Панаётаў. Для мяне ў свой час гэта былі (дый застаюцца сёння) артысты, на якіх мне хацелася арыентавацца ў плане манеры спеваў. Мне хацелася спяваць так, як і яны, мелізматыкай і імправізацыяй. Мелізматыка — гэта калі на роўны тэкст накладваецца адразу многа гукаў мелодыі, а для гэтага найперш патрэбна мець гнуткія звязкі. І недзе гады два ці тры мне ніяк не ўдавалася асвоіць мелізматычны стыль. Але ж я мэтанакіраваны чалавек, ніколі не ўцякаю ад сваіх мэт. І да гэтага часу стараюся… Як бы гэта сказаць… Стараюся трымаць сябе ў цуглях, каб не быць дрэнным, але і не быць… зорным. Каб быць чалавекам.

— Гэта ваша такая ўстаноўка па жыцці?
— Так.

— Вы зараз абсалютна шчыры? Сапраўды, ніколі не хацелася зорнасці?
— У свой час я перахварэў на зорнасць. Гэта было пасля ўдзелу ў “Зорным дыліжансе”. Мяне сапраўды пачалі пазнаваць людзі на вуліцы, на галаве пачала вырастаць карона і г.д. І, вы ведаеце, я вельмі рады таму, што ў мяне былі сябры, якія далі мне зразумець, што я паводжу сябе не так, як трэба. Я паглядзеў тады на сябе збоку, зразумеў, што трэба сябе мяняць, і змяніў. А навошта “звездаваць”? Каму ад гэтага добра? Можа, тым, хто “звяздуе”, і добра, але ж іншыя ад гэтага могуць нават пакутаваць.

— Як усё-такі складваюцца вашы ўзаемаадносіны з навучэнцамі? Шчыра кажучы, як толькі я зайшоў сёння ў каледж і ўбачыў у фае хлопцаў і дзяўчат, якія нешта эмацыянальна абмяркоўвалі, не адразу і заўважыў, што сярод іх ёсць вы, іх выкладчык. Як знаходзіце залатую сярэдзіну паміж роляй педагога і чыста чалавечай роляй? Вы ж таксама яшчэ зусім малады чалавек…
— Гэтую залатую сярэдзіну, сапраўды, было знайсці дастаткова цяжка. Асабліва калі я прыйшоў працаваць у Віцебскі каледж мастацтваў у 22-гадовым узросце. З боку навучэнцаў, безумоўна, было вялікае жаданне мець са мной панібрацкія адносіны, і, каб папярэдзіць гэта, я, напэўна, паводзіў сябе з імі, утрыравана падкрэсліваючы, што я — педагог, а яны — навучэнцы. Але з гадамі прыйшло разуменне, што і панібрацтва, і ўтрыраванае падкрэсліванне сваёй ролі выкладчыка — гэта не тое, што трэба. Трэба быць проста шчырым, такім, які ты ёсць. І, ведаеце, я магу дакладна сёння сказаць, што студэнты ўва мне бачаць і выкладчыка, і чалавека. Чалавека, які спявае і займаецца любімай справай. Калі я студэнтам даношу, што займацца прафесіяй трэба з любоўю, быць з ёй у гармоніі, яны мяне разумеюць. І, напэўна, менавіта гэта мяне з імі найбольш і лучыць. Яны бачаць, што я хачу не проста нечаму іх навучыць, а прывіць цікавасць да спеваў. Яны бачаць, што я шукаю для іх цікавыя песні. Мы з імі вельмі доўга шукаем манеру, сюжэтную лінію, вобразнасць — карацей, самыя розныя нюансы, якія маюць вельмі важнае значэнне ў выканальніцкім мастацтве. Каб не было, маўляў, праспявалі і пайшлі, а каб яны адчувалі тое, што спяваюць, і маглі данесці гэта сваім слухачам.

— А яны і праўда разумеюць усё, што вы хочаце ім данесці? Скажам, разумеюць, што такое той жа неафалькларызм, ф’южн?
— Думаю, так. Напрыклад, тая дзяўчына Таня Дымшава, заняткі з якой па пастаноўцы голасу вы маглі бачыць на адкрытым уроку… Калі яна прыйшла да мяне першы раз, я адразу прапанаваў ёй гэты кірунак — ф’южн. Патлумачыў, што гэта такое, яна адразу ж загарэлася. І потым, калі з’явіліся першыя вынікі, я зразумеў, што ўсе мае намаганні былі недарэмнымі. Сёння я бачу, што ёй гэта вельмі падабаецца, што яна і далей гатова гэтым займацца. І дай бог, каб ад імя маладога пакалення яна развівала гэты кірунак, несла, як кажуць, яго ў масы. На жаль, у параўнанні з той жа папсой гэтага вельмі мала ў нашай творчай прасторы, на нашым тэлебачанні. Ёсць практычна толькі адна цудоўная тэлеперадача — “Наперад у мінулае”, калі бяруцца аўтэнтычныя песні, запрашаюцца прафесійныя артысты, якія выконваюць іх па-свойму, у стылі ф’южн ці неафалькларызм.

— Скажыце, а “Палац” — гэта таксама неафалькларызм?
— Так. Адзін з яго кірункаў — фолк-рок.

— А “Буранаўскія бабулі”?
— Не. Там гукавыманне толькі фальклорнае. А мелодыя чыста папсовая.

З кожным цёпла

— Дзяніс, цяпер, нарэшце, давайце пагаворым пра вашы зорныя прыгоды, хоць вы і не любіце быць зорным. Якія праекты з вашым удзелам вы самі лічыце найбольш значнымі?
— Безумоўна, найперш успамінаецца снежань 2013 года, калі Юра Вашчук, ён жа Тэа, мне прапанаваў паўдзельнічаць у якасці бэк-вакаліста ў яго нумары для нацыянальнага адбору песні для “Еўрабачання”. Юру я ведаю даўно: ва ўніверсітэце культуры і мастацтва мы вучыліся на адным патоку, толькі ён быў эстраднікам, а я народнікам. Мы разам працавалі ў Фінберга. Юру я вельмі паважаю, гэта светлы і прыстойны чалавек. І, канечне, я з радасцю прыняў тады яго прапанову. Але ні ён, ні я нават не думалі, што пераможам на нацыянальным адборы, і тым больш пра тое, што ўдала выступім у Даніі. Для мяне гэта было проста шчасце — з’ездзіць у Капенгаген, пастаяць на той сцэне, убачыць, што гэта такое, адчуць сілу гэтага конкурсу. Эмоцыі там, канечне, проста зашкальвалі. Гэта сапраўды такая атмафера, якую не перадаць словамі: калі на цябе глядзяць і цябе слухаюць мільёны па ўсім свеце, калі вакол цябе бегаюць бясконца журналісты, калі графік тваіх рэпетыцый распісаны нават не па хвілінах, а па секундах…
Пасля гэтага быў яшчэ адзін знакавы для мяне момант. Мне пазванілі з Кіева, сказалі, што недзе ў інтэрнэце мяне пачулі, і запрасілі на кастынг новага сезона праекта “Голас Украіны”. Я думаў-вагаўся два дні, таму што як-ніяк Кіеў — гэта далёка, трэба будзе ездзіць, а я ж працую. Але ўсё-такі рызыкнуў. У кастрычніку 2014 года я з’ездзіў на кастынг. Я ім спадабаўся, і пачаліся пастаянныя паездкі туды-сюды, бяссонныя ночы, здымкі, рэпетыцыі, інтэрв’ю… Урэшце я прайшоў так званыя батлы, трапіў у каманду да Патапа. Батлы хутка пачне паказваць украінскі тэлеканал “1+1”.
А ў мінулым годзе я вырашыў паўдзельнічаць у нацыянальным адборы на “Еўрабачанне” ўжо ў якасці самастойнага саліста. Напісаў песню “Angel”. Давесці яе да ладу мне дапамаглі мае добрыя сябры, у тым ліку Дзіма Калдун. З гэтай песняй я прайшоў у фінал, дзе заняў 9-е месца — лічу гэта вельмі добрым вынікам, калі ўлічыць, што ўсяго было каля 130 заявак. А праз пару месяцаў мне тэлефануе Юра Наўроцкі, ён жа Юзары, які разам са скрыпачкай Маймунай перамог на нацыянальным конкурсе, і кажа: “Дзяніс, я цябе запрашаю да сябе ў каманду як бэк-вакаліста! Ты падумай…” Я адразу разгубіўся. Я ж сам удзельнічаў у конкурсе як саліст. А тут зноў быць бэк-вакалістам? А потым неяк пасядзеў-падумаў: а чаму б і не? Усё-такі гэта будзе 60-е, юбілейнае, “Еўрабачанне”, у якім да ўсяго будзе ўпершыню прымаць удзел Аўстралія. Плюс гэта Вена! Я летась быў у Вене і проста закахаўся ў гэты горад. Ён такі прыгожы, дагледжаны, увесь напоўнены духам музыкі, урачыстай атмасферай барока. Нават проста пабыць два тыдні ў гэтым горадзе, на радзіме Моцарта, папрацаваць там на нашу каманду… Гэта ж здорава! Юра Наўроцкі, як і Юра Вашчук, — вельмі добры чалавек. Сям’я ў яго вельмі выхаваная, музычная, і сам ён вельмі музычны. Ведаеце, калі б мне прапанаваў паспяваць у якасці бэк-вакаліста які-небудзь Іван Дорн, я, канечне, катэгарычна адмовіўся б. А Юзары мне вельмі блізкі па музычнасці, па тэмбральнасці. Галасы ў нас падобныя і ў двухгалоссе прыгожае зліваюцца… Словам, я згадзіўся. І зараз мы рыхтуемся. 10 мая вылятаем у Вену. Спадзяюся, што, як і капенгагенаўскі, венскі вопыт для мяне будзе паспяховым.

— Як расцэньваеце шансы? Слухалі песні сваіх канкурэнтаў, напрыклад, тых жа экстравагантных фінаў (двух аўтыстаў і двух хворых на сіндром Даўна музыкантаў), на якіх робяць высокія стаўкі букмекеры?
— Вы ведаеце, не. Не было пакуль часу. Толькі шведскі нумар слухаў. Дастаткова цікавым падаўся.

— Ведаю, што ў музычных колах вас іншым разам жартам называюць VIP-бэк-вакалістам. Але ж і сапраўды ў якасці бэк-вакаліста вам даводзілася супрацоўнічаць з многімі вядомымі артыстамі: Дзмітрыем Калдуном, Тэа, Гюнэш і інш. З кім найбольш камфортна было працаваць?
— З кожным было па-рознаму, але з кожным было цёпла. Гюнэш, ведаеце, такая ўсходняя дзяўчына, але пры гэтым яна вельмі прафесійная і да бэк-вакалістаў ставіцца надзвычай патрабавальна — каб усё было адточана, граматна. З ёй мы займаліся вельмі старанна. А вось, напрыклад, калі спявалі з Тэа, была атмасфера гэтакай весялосці. Мы прыходзілі, смяяліся, дурэлі, а ў перапынках займаліся песняй. Але таксама старанна! З Калдуном наогул ніяк не рыхтаваліся. Па-першае, мы напісалі песню разам: я — словы, ён — музыку. Сустрэліся і неяк так адразу: “А, ну давай!” Я яму тады дапамог, потым, праўда, Кіркораў узяў руль кіравання на сябе… А з Дзімам, дарэчы, мы сябруем да гэтага часу. Ён цудоўны чалавек, у ім вельмі многа чалавечнасці, душэўнасці, цеплыні. Я бачу, як ён не мяняецца, як ён не “звяздзее”. Ён такі, якім быў і 10 гадоў назад. Гледзячы на яго, я і сам хачу заставацца такім, які ёсць. Чалавекам.

— У вашым партфоліа, якое вы прынеслі на адкрыты ўрок, ёсць нямала фотаздымкаў, дзе побач з вамі шырокавядомыя зоркі, такія як Андрэй Малахаў, Барыс Майсееў і іншыя. Яны таксама вашы добрыя сябры?
— Ды не. Калі я ўдзельнічаў у праекце “Зорны дыліжанс” і потым, калі працаваў у Фінберга, даводзілася часта ездзіць на “Славянскі базар”. І гэтыя фотаздымкі з’яўляліся прыблізна адным і тым жа чынам: ты бачыш побач нейкую зорку, абменьваешся некалькімі фразамі, а потым, як бы між іншым, просіш сфатаграфавацца на памяць. Калі я быў юнаком, у мяне сапраўды было такое жаданне — сабраць калекцыю фотак з зоркамі. Цяпер гэта называецца сэлфі, а раней — калекцыя артыстаў.

— Дзяніс, у чым заключаецца для вас шчасце?
— Наогул, я альтруіст. Я за мір ва ўсім свеце. Я страшэнна не люблю, калі людзі пакутуюць, плачуць, асабліва калі гэта блізкія мне людзі. Мне тады самому вельмі балюча. Я як бы сам у сабе назапашваю іх пакуты. Гэта, канечне, у разрэз ідзе з шоу-бізнесам, дзе трэба вучыцца хадзіць па галовах. Але я не такі. Я не хачу вучыцца хадзіць па галовах. Я такі, як ёсць, цёплы, мяккі. І, здаецца, мае сябры за гэта мяне любяць. Для мяне шчасце — гэта калі ўсе шчаслівыя, здаровыя, любімыя. Асабліва бацькі, якіх я вельмі люблю. Мне з імі вельмі пашанцавала, у нас выдатныя адносіны. Карацей, мне важна, каб усе былі шчаслівыя. Палохае толькі тое, што сённяшнія маладыя людзі пачынаюць забываць, што такое сапраўднае, жывое чалавечае шчасце. Прыходзіш на якую-небудзь вечарыну, а маладое пакаленне сядзіць нават у кампаніі сяброў, уткнуўшыся ў свае тэлефоны, як быццам тэлефон — гэта сімвал жыцця. Усе гэтыя “лайкі”, “твіты” — гэта ж нейкі жах. І гэтыя надуманыя крыўды, маўляў, я не хачу з табой размаўляць, ты мне не паставіў “лайка”, ты мяне не “твітнуў”. Гэта ж абсалютная дурнота. Калі любоў, каханне заключаюцца ў “лайку”, я гэтага не разумею. Мне здаецца, што жывая слоўная форма зносін сёння проста памірае, калі маладыя людзі не чытаюць кніг, не развіваюцца, калі не могуць сфармуляваць самыя элементарныя думкі…

— І, можа, музыка, якой вы займаецеся, — гэта ў пэўным сэнсе ваш падсвядомы пратэст усёй гэтай віртуалізацыі, дэгуманізацыі думак і пачуццяў?
— Магчыма.

МіколаЧЭМЕР.
Фота аўтара і з асабістага архіва Дзяніса ЛІСА.