Эстрадніца

Гутарка з кіраўніком эстраднай студыі “Наталі”, кампазітарам, прадзюсарам, магістрам педагагічных навук, педагогам па вакале вышэйшай катэгорыі Наталляй Скапец.

— Наталля Зігмундаўна, як прыйшла ў ваша жыццё музыка? Як сёння вам падаецца, гэта былое нейкае наканаванне, выпадак, свядомая цяга?
— Калі чалавек нарадзіўся ў музычнай сям’і, вольна або міжволі музыка становіцца спачатку часткай яго жыцця, а затым часткай яго самога. Так было і ў маім выпадку. Музыка была са мной усюды і заўсёды. Мама ў мяне музычны кіраўнік у дзіцячым садзе, таму я ўвесь час удзельнічала ў яе музычных ранішніках. Затым паступіла ў музычную школу № 1 Баранавіч: вучылася на харавым аддзяленні. Гэты перыяд стаў творчай платформай, ад якой я адштурхоўвалася ў далейшым. І тады ж, у музычнай школе, я пачала пісаць музыку. Мне дазвалялі прыносіць на заняткі па вакале свае аўтарскія творы і працаваць над імі. Таму магу смела заявіць, што гэта было наканаванне. Так павінна было здарыцца.

— А вы памятаеце сваю самую першую песню? Вы ўжо тады, у музычнай школе, канчаткова зразумелі, што з музыкай звяжаце сваё жыццё?
— Як ні дзіўна, гэта была песня, прысвечаная ветэранам Вялікай Айчыннай вайны. Пазней стала пісаць музыку на вершы А.Пушкіна, М.Някрасава і іншых вядомых паэтаў. А разумела я тады штосьці лёсавызначальнае ці не… Цяжка сказаць. Проста ніхто не замінаў развіццю маіх кампазітарскіх здольнасцей, хутчэй наадварот, педагогі, бацькі заўсёды падтрымлівалі мяне ў гэтым і стваралі адпаведную атмасферу для творчасці.

— Раскажыце, калі ласка, пра сваю музычную адукацыю падрабязней. І ці быў на нейкім яе этапе той менавіта “ваш” педагог, які зрабіў з вас прафесійнага музыканта, кампазітара?
— Пасля заканчэння музычнай школы вучылася ў Баранавіцкім музычным вучылішчы. У 18 гадоў пераехала жыць у Мінск. Паступіла ў Беларускі дзяржаўны педагагічны ўніверсітэт імя Максіма Танка, які скончыла з чырвоным дыпломам, атрымала ступень бакалаўра, потым скончыла магістратуру. У Мінску дастаткова доўгі час прапрацавала настаўнікам музыкі і сусветнай мастацкай культуры ў агульнаадукацыйнай школе № 149 (цяпер гэта гімназія № 27). Прымала ўдзел у міжнародных і рэспубліканскіх канферэнцыях, займалася напісаннем метадычных работ. Шчыра прызнаюся, ніколі не думала, што буду займацца педагагічнай дзейнасцю. Заўсёды бачыла сябе на сцэне. Але зусім не шкадую, што так склаўся мой лёс. Як педагог я, пэўна, магу зрабіць больш, чым як спявачка на сцэне. Трэба сказаць, што ў кожнай установе, дзе вучылася, быў педагог, якому я вельмі ўдзячна. Напрыклад, у музычным вучылішчы, калі адбывалася станаўленне маёй творчай асобы, мяне вельмі падтрымала педагог па дырыжыраванні Галіна Георгіеўна Мальцава. Тут я ўпершыню напісала твор для хору “Восень”. Больш за тое, гэты твор выконваў хор музычнага вучылішча. І, вядома, мне было вельмі прыемна яшчэ студэнткай пачуць уласны твор фактычна ў прафесійным выкананні вялікага калектыву.

— Чаму менавіта эстрада стала мэйнстрымам вашых творчых памкненняў?
— Прызнаюся, за харавым выкананнем я не бачыла будучыні. Харавая манера значна адрозніваецца ад эстраднай. Яна патрабуе стрыманасці, дысцыплінаванасці. Калі працавала ў агульнаадукацыйнай школе, у нас быў хор, але мне хацелася чагосьці большага, хацелася максімальна раскрыць індывідуальнасць хлопчыкаў і дзяўчынак, а гэта можна было зрабіць толькі ў эстраднай форме. У той час быў папулярны тэлевізійны праект “Ранішняя зорка”, а ў сябе ў школе я праводзіла музычны конкурс “Вячэрняя зорка”, у якім дзеці прымалі ўдзел з вялікім задавальненнем, выконваючы песні эстрадных выканаўцаў. Пазней пачалі з’яўляцца розныя іншыя конкурсы, дзе патрабавалася валодаць эстраднай манерай. У такім выкананні хацелася пачуць усе тэмбральныя фарбы голасу, падачу гуку… А форма хору ў нас, на жаль, так і не прыжылася.

— Наколькі ўсё ж складана задаваць высокія стандарты менавіта ў эстраднай музыцы? Якія крытэрыі вы б тут вылучылі?
— Безумоўна, складана. І, безумоўна, мы можам гаварыць пра высакаякасную і нізкаякасную эстраду, што тычыцца як тэкстаў, так і музыкі, хітовую і нехітовую. Прычым заўсёды вельмі цяжка прадугадаць, якая песня, што называецца, “стрэліць” і стане хітом. Многае тут залежыць яшчэ і ад інтуіцыі.

— Як нарадзілася ідэя стварэння эстраднай студыі “Наталі”? Якія мэты ставілі вы першапачаткова і як яны трансфармаваліся ў працэсе?
— Пра ўласную студыю я ніколі не думала. Усё пачалося са школы, у якой я працавала. На ўроках музыкі пачула дзяцей з яркімі вакальнымі данымі. Мы актыўна сталі займацца, выступаць на канцэртах і конкурсах. Паступова выкрышталізаваўся, так бы мовіць, асноўны склад хлопцаў і дзяўчынак, якія старанна займаліся і прадстаўлялі школу на розных канцэртных і конкурсных пляцоўках. Пазней я атрымала запрашэнне стварыць калектыў у Мінскім дзяржаўным палацы дзяцей і моладзі, на якое з радасцю адгукнулася, прыйшла туды акурат са сваім асноўным складам. А, дарэчы, з назвай студыі звязана цікавая гісторыя. Неяк мы павінны былі выступаць у Палацы Рэспублікі з Прэзідэнцкім аркестрам пад кіраўніцтвам Віктара Бабарыкіна. У мяне запыталіся, як нас аб’явіць. На той момант назвы ніякай не было. І тады да мяне падышла Галіна Гоманава, супрацоўнік Белтэлерадыёкампаніі, і спытала, як мяне завуць. Пачуўшы маё імя, яна сказала: “Аб’явім вас як студыю “Наталі”. Так гэтая назва і прыклеілася да нас тады назаўсёды. Першапачаткова мэтай заняткаў у студыі было навучыць дзіця граматна кіраваць сваім голасам, дапамагчы яму раскрыць творчы патэнцыял. Пазней хацелася максімальнай рэалізацыі дзяцей. Пэўны час у нас былі праблемы з рэпертуарам, і тады я пачала сама спрабаваць пісаць музыку для выканаўцаў. Паступова гэта стала фішкай салістаў студыі — выконваць эксклюзіўны аўтарскі матэрыял.

— Ці была ў вас нейкая мадэль (магчыма, падгледжаная ў калег на Захадзе ці ў Расіі), на якую вы арыентаваліся, ствараючы студыю? Ці “Наталі” — гэта чыста ваш творчы прадукт ад пачатку і да канца?
— Так ужо атрымалася, што ні на каго мы не арыентаваліся. Я адразу ж неяк вызначыла для сябе, што ствараю нешта сваё, а не запазычваю ў кагосьці. І я заўсёды разумела, што гэта мой творчы праект, у які ўвесь час буду прыўносіць змяненні, дапаўненні зыходзячы з вопыту работы. Выкарыстоўваю ў рабоце розныя методыкі выкладання, бо валоданне адной методыкай — добра, а веданне некалькіх — яшчэ лепш. Наведвала майстар-класы, вывучала вопыт еўрапейскай вакальнай школы. Усё гэта выкарыстоўвала на практыцы. Вынік быў бачны — і гэта галоўнае.

— З якімі цяжкасцямі даводзілася і, магчыма, па-ранейшаму даводзіцца сутыкацца?
— Самая вялікая праблема — гэта заўсёдная нястача часу. А ідэй і планаў шмат, і хацелася б усё гэта здзейсніць. Сапраўды, шкада, што ў сутках толькі 24 гадзіны.

— Але ж і здзейснена вамі ўжо, насамрэч, нямала. Маю на ўвазе шматлікія конкурсныя і канцэртныя праекты, ініцыятарам якіх вы з’яўляліся. Чым са зробленага вы больш за ўсё ганарыцеся?
— У 2004 годзе на сцэне Малой залы Палаца Рэспублікі адбыўся мой першы праект “Нашы мары”. Аўтарскія песні з дапамогай тэатралізавана-гутарковых падводак былі складзены ў адзіны сюжэтны спектакль. Салісты эстраднай студыі “Наталі” гулялі, спявалі, танцавалі і выяўлялі такім чынам саміх сябе, увасабляючы сваю мару стаць артыстамі.
У 2010 годзе атрымаўся цудоўны шоу-праект “Натхненне”, які прайшоў таксама ў Малой зале Палаца Рэспублікі. Першапачаткова ён задумваўся як, можна сказаць, звычайны канцэрт, але ў працэсе падрыхтоўкі перарос у менавіта вялікае шоу. Наогул, апошнім часам я шмат вывучаю DVD-версій канцэртаў вядомых замежных выканаўцаў і бачу, як трэба працаваць з жывым гукам і жывым складам, спецэфектамі, як трэба ўважліва прадумваць пастаноўку кожнага нумара, не парушаючы пры гэтым агульную задуму праграмы. Мне захацелася зрабіць у Беларусі нешта падобнае, але з дзецьмі і падлеткамі. На жаль, ёсць стэрэатып, што дзіцячыя канцэрты не могуць збіраць вялікія залы. Мы з салістамі нашай студыі захацелі даказаць, што гэта не так. У праекце “Натхненне” на сцэну выйшлі як салісты студыі з аўтарскім рэпертуарам у суправаджэнні Alex Patlis Band, так і зоркі беларускай эстрады.
У 2011 годзе быў распрацаваны музычны праект “Падары дзецям мару”, за які я атрымала грант Мінгарвыканкама. Ён быў рэалізаваны ў 2012 годзе. Заяўкі ад дзяцей і падлеткаў, якія спяваюць, пішуць музыку і тэксты, прыходзілі не толькі з Беларусі, але і з Украіны, Расіі. Другі праект “Падары дзецям мару” мы паспяхова рэалізавалі ў 2013—2014 гадах. І самае галоўнае, мы стараемся не выпускаць з-пад увагі ўдзельнікаў праекта пасля яго заканчэння. Працягваем з імі працаваць: запрашаем на канцэрты, конкурсы, тэле- і радыёэфіры.
Вясной 2016 года ў Мінску пройдзе І Міжнародны конкурс мастацтваў “Зорныя кветкі”, ініцыятарам якога таксама выступіла наша студыя.

— Наталля Зігмундаўна, а цяпер такое ж пытанне, толькі не чым, а кім вы найбольш ганарыцеся? Маю на ўвазе выхаванцаў студыі “Наталі”. Прыгадайце, калі ласка, хоць бы некаторыя цікавыя, яркія лёсы.
— Такіх прыкладаў нямала. Напрыклад, Аляксандра Захарык. У 2009 годзе яна стала фіналісткай конкурсу “Еўрафэст”, лаўрэатам тэлевізійнага конкурсу “Сузор’е надзей”. Дарэчы, Саша спачатку паступіла ў Ліцэй БДУ і планавала паступіць у БДУ — думала, што ўжо не звяжа жыццё з музыкай. Але потым раптам заявіла, што нікуды ад музыкі не ўцячэ. Паступіла ў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт культуры і мастацтваў на эстраднае аддзяленне, паспяхова яго скончыла, атрымала запрашэнне ад групы Apple Тea і стала салісткай аркестра Аляксандра Ліпніцкага. Цяпер актыўна займаецца сольнай кар’ерай, піша песні. Яе кліпы можна часта ўбачыць на тэлебачанні.
Сяргей Спруць, выпускнік Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў. Цяпер ён вядучы акцёр Беларускага дзяржаўнага акадэмічнага музычнага тэатра. Хлапчуком быў вельмі рухавым і актыўным. Музыка ж скіравала яго энергію ў патрэбнае рэчышча і стала сэнсам яго жыцця.
Аляксандра Рагоўская. На жаль, мы пра яе не пачуем ў Беларусі, яна вучыцца ў Маскве. Піша песні. Памятаю, калі пыталіся ў яе, кім яна хоча стаць, казала, што хоча быць падобнай на Наталлю Зігмундаўну. (Усміхаецца.)
Вядома, прыемна назіраць за развіццём іх творчасці. Няхай у іх усё атрымаецца!

— Прадзюсіраванне і дзеці — рэчы сумяшчальныя?
— Адназначна. Але гэта гледзячы што разумець пад словам “прадзюсіраванне”. Я заўсёды кажу, што прадзюсіраванне — гэта самарэалізацыя. Гэта значыць, што трэба стварыць для дзіцяці рэпертуар, распрацаваць сцэнічны вобраз, даць яму магчымасць выйсці на прафесійную сцэну, удзельнічаць у тэле- і радыёпраектах, даваць інтэрв’ю і г.д. Насамрэч, ёсць мноства таленавітых педагогаў, але вось магчымасці напоўніцу рэалізаваць дзіця ёсць не ў кожнага.

— Калі ласка, дзесяць педагагічных “запаведзяў” ад Наталлі Скапец…
— У нас ёсць кодэкс эстраднай студыі “Наталі”, які быў напісаны дзецьмі. У студыі нельга наступнае: спазняцца, прапускаць заняткі, дурэць, крыўляцца, ленавацца, фальшывіць, губляць канцэнтрацыю і перашкаджаць засяроджвацца іншым, выступаць без эмоцый, узносіць сябе вышэй за ўсіх, ведаючы, што ты яшчэ нічога не дасягнуў, хварэць “зорнай хваробай”. І самае важнае. (Усміхаецца.) Нельга забываць на занятках чайную лыжку, жартаваць з харэографам, весці нездаровы лад жыцця, выступаць у чорным адзенні, трымаць рукі ў кішэнях, прыходзіць у студыю ў дрэнным настроі. У студыі можна: старацца, дыхаць, вучыцца чыста і правільна спяваць, раскрыць сябе, пазбавіцца ад комплексаў, самому пісаць песні, удасканальвацца, прыгожа танцаваць, добра выступаць на канцэртах, адчуць сябе сапраўдным спеваком, зоркай, пазнаёміцца з добрымі людзьмі, пашырыць магчымасці зносін, выйграваць конкурсы. А таксама можна скакаць, бегаць, плакаць, крычаць, але перад гэтым добра папрацаваць.

— У чалавечым плане што вы найбольш цэніце ў дзецях і ўвогуле ў людзях?
— Шчырасць, уменне давяраць, уменне слухаць і чуць.

— Чым дзіця можа мацней за ўсё пакрыўдзіць свайго педагога і чым парадаваць?
— Вялікая радасць, калі ў дзіцяці ўсё атрымліваецца, калі ёсць вынік сумеснай працы. Чым пакрыўдзіць? Я б падабрала слова “знерваваць”. Гэта калі ў дзіцяці нешта не атрымліваецца. А наогул, калі адчуваеш, што дзіця разумее, што ты ад яго хочаш, і пры гэтым ў яго яшчэ атрымліваецца нешта добра зрабіць, тады творчы педагагічны працэс прыносіць велізарнае задавальненне.

— Ці маглі б неяк коратка і метафарычна акрэсліць, што для вас музыка?
— Музыка — гэта ўся я, гэта ўся мая гісторыя. Яна са мной і ў радасці, і ў горы. Гэта тое, што дае мне сілы і натхненне. Любая неардынарная жыццёвая сітуацыя нараджае ўва мне нейкі музычны водгук. А гэты водгук, як правіла, выліваецца ў нейкі новы музычны праект ці, прынамсі, у новую песню.

— А яна, музыка, жаночага роду толькі ў мовазнаўчым плане?
— Усё наша жыццё напоўнена музыкай — і мужчын, і жанчын. Гэта і ёсць гармонія. Хоць якасныя эстрадныя творы пішуць пераважна мужчыны. (Усміхаецца.)

— Якую музыку будзеце слухаць (або яна проста будзе гучаць у вашым сэрцы) 8 сакавіка, наогул гэтай вясной?
— А вось прыходзьце 29 сакавіка на мой творчы вечар, дзе прагучаць лепшыя кампазіцыі ў выкананні салістаў эстраднай студыі “Наталі” і артыстаў беларускай эстрады, — і самі пачуеце! Напярэдадні свята 8 Сакавіка хачу пажадаць усім любові, кахання, вясновага настрою! І хай добрая музыка будзе заўсёды з вамі!

Мікола ЧЭМЕР.
Фота аўтара.