Сonversation наўздагон “Лістападу”

Амаль месяц назад завяршыўся ХХІV Мінскі міжнародны кінафестываль “Лістапад”. Яшчэ вельмі добра памятаюцца многія фільмы, многія іншыя падзеі форуму… Але ўсё калі-небудзь заканчваецца. І сёння, каб паставіць пэўную ўмоўную кропку (а, хутчэй, коску перад наступным фестывалем), мы знаёмім нашых чытачоў з трыма рэжысёрамі, якія паказалі на ММКФ свае фільмы.

Я доўга думаў, як адной назвай аб’яднаць гэтыя тры інтэрв’ю. Проста: тры інтэрв’ю з рэжысёрамі? Але неяк вельмі банальна. Вячоркі? Але гэта не вячоркі. І, паколькі сёння мы гутарым выключна з замежнымі гасцямі, прычым вельмі рознымі — ажно з трох розных кантынентаў, у якасці агульнай назвы я ўзяў замежнае слова — сonversation, “гутарка”. Гэта менавіта вялікая сonversation наўздагон фестывалю “Лістапад” — пра  кіно, пра тое, як і дзеля чаго яно робіцца, пра тое, што хочуць сказаць нам тыя, хто яго робіць. А яшчэ — наогул пра тое, як пачуваемся мы сёння ў мультыкультурным свеце, што робіцца з нашай культурай і намі ў самой культуры.

Наргес Абіяр: (Іран)

“Мне было важна зняць гісторыю пра дзяўчынку, якая ўмее марыць…”

Наргес Абіяр нарадзілася ў 1972 годзе ў Тэгеране. Яна бакалаўр у галіне персідскай літаратуры, аўтар 30 літаратурных твораў для дзяцей, юнацтва і дарослых. Рэжысёрскую кар’еру пачала, здымаючы кароткаметражныя і дакументальныя фільмы пра ірана-іракскую вайну. Яе мастацкі фільм “Траншэя 143” удастоены мноства ўзнагарод, у тым ліку Прыза сімпатый гледачоў за лепшы фільм на штогадовым фестывалі сусветнага кіно ў Сіднеі і Прыза сімпатый гледачоў на МКФ “Фаджр”.

Яе фільм “Подых жыцця” быў паказаны на ХХІV Мінскім міжнародным кінафестывалі “Лістапад” у рамках конкурснай праграмы для дзіцячай і юнацкай аўдыторыі “Лістападзік”. Хаця, папраўдзе, гэта зусім не дзіцячы фільм. Ён расказвае гісторыю маленькай іранскай дзяўчынкі Бахор, дачкі вадзіцеля аўтобуса, які пакутуе на астму, але, тым не менш, нават задыхаючыся, не стамляецца чытаць сваёй любімай дачушцы казкі. Гэтыя самыя казкі, якія пачынае ўжо і сама прыдумваць Бахор, становяцца для яе як бы альтэрнатыўнай рэальнасцю, супрацьпастаўленай той жорсткай рэальнасці, у якой ёй даводзіцца жыць — у Іране паміж рэвалюцыяй і вайной з Іракам у канцы 70-х. Фільм літаральна сатканы з мноства метафар і сімвалаў, якія прыму­шаюць задумацца пра тое, што ахвярамі войн і забабонаў, прыдуманых дарослымі, становяцца найперш дзеці — наіўныя безабаронныя летуценнікі, такія як маленькая дзяўчынка Бахор… Дарэчы, “Павеў жыцця” сёлета пададзены на “Оскар” у намінацыі “Лепшы замежны фільм”, а на “Лістападзіку” ў Мінску атрымаў спецыяльны прыз журы “За лепшую рэжысуру”.

— Спадарыня Наргес, ваш фільм праходзіў у нас на конкурсе пад назвай “Павеў жыцця”, але мне здаецца, гэта не зусім дакладная назва. Пераклад з фарсі на англійскую быў Breath, гэта значыць “дыханне”. І вось гэта, я думаю, самы дакладны варыянт назвы — суцэльная скразная метафара, у якой абыгрываецца і астма бацькі Бахор, якому цяжка дыхаць, і дыханне, паветра, якога наогул не хапае чалавеку, які вымушаны жыць ва ўмовах несвабоды, вайны і іншых жорсткіх калізій… Калі чалавек жыве, ён дыхае, калі памірае, то перастае дыхаць.

— Вы ўсё вельмі правільна зразумелі!

— Акрамя таго, што вы здымаеце фільмы, вы з’яўляецеся яшчэ і дзіцячым пісьменнікам. Тыя шматлікія казкі, якія гучаць у фільме, належаць вашаму аўтарству?

— Там, скажам так, ёсць нешта і ад мяне, але ў іх аснове — гісторыі з “Тысячы і адной ночы”. У нас прынята, каб бацькі чыталі казкі з “Тысячы і адной ночы” сваім дзецям.

— Але ў гэтых гісторыях шмат сучасных рэалій: машыны, багаты і ўладарны бос…

— Гэта ўжо дадумкі самой Бахор. Ёй вельмі падабаецца персідская міфалогія, але ў той жа час яна і сама шукае веды, хоча многа ведаць. У іх вельмі бедная сям’я, і бацька не можа ёй купіць сучасныя кнігі. Але ёй удаецца знайсці цікавыя кнігі ў свайго дзядзькі, які выкладае ў рэлігійнай школе. Праўда, у дзядзькі таксама вельмі спецыфічныя кнігі — або аб прароках, або тыя, якія расказваюць, як дэградзіруе грамадства. А яшчэ — левыя і камуністычныя кнігі. Кніга пра чалавека, які прадае сваю кроў, каб неяк здабыць сродкі для існавання, мела відавочную сацыяльную скірава­насць. Такія кнігі былі вельмі распаўсюджаны ў Іране ў час Іранскай рэвалюцыі. А яшчэ ў адной кнізе расказваецца пра дзяўчыну, якая пайшла да свайго боса, а там, натуральна, збіраюцца не вельмі прыстойныя людзі. Бахор чытае ўсе гэтыя кнігі з бібліятэкі дзядзькі і сваім дзіцячым цнатлівым розумам яшчэ не разумее да канца, пра што яны. І таму як бы перароблівае іх на свой дзіцячы лад. Дарэчы, Бахор перакладаецца з фарсі як “вясна”…

— Спадарыня Наргес, чаму вы вырашылі здымаць фільмы? Дакладней, перайсці ад літаратурнай творчасці да рэжысёрскай?

— Таму што мова кіно як бы больш су­светная, чым мова літаратуры.

— Ваш фільм атрымаўся вельмі сучасным — успомніць хоць бы шматлікія мультыплікацыйныя ўстаўкі. І ў той жа час ён вельмі нацыянальны з прысутнасцю менавіта іранскага каларыту — і ў паказе паво­дзін лю­дзей, і ў натурных здымках. Наогул, наколькі важна вам здымаць менавіта іранскае нацыянальнае кіно? Не арыентуючыся, напрыклад, на той жа Галівуд ці кіно еўрапей­скае…

— Трэба сказаць, што ў сённяшнім Іране вельмі мала рэжысёраў здымаюць у той стылістыцы, у якой здымаю я. Сучасных іранскіх рэжысёраў займаюць пераважна сацыяльныя праблемы. Мне ж было важна зняць фільм, які б сапраўды вылучыўся на фоне сённяшняга мэйнстрыму ў іран­скім кінематографе. Мне было важна зняць гі­сторыю пра дзяўчынку, якая ўмее марыць. Нягледзячы ні на што.

— Гаворка пра своеасаблівую дзіцячую міфалогію?

— Можна і так сказаць. Наогул, сёння ў Іране здымаюць вельмі мала фільмаў, якія б паказвалі менавіта дзіцячы погляд на свет. Усе іранскія фільмы для дзяцей — гэта погляд дарослых на дзяцей. А я хацела паказаць менавіта дзіцячы погляд. Мой фільм найперш пра тое, што дзіця бачыць свет па-іншаму. І нават усе гэтыя размовы пра свабоду, сацыяльную няроў­насць і г.д. — гэта размовы дарослых. А яна і свабоду разумее па-свойму. І не разумее, што такое беднасць. Яна шчаслівая ў той беднасці, у якой жыве. І наогул у тым жорсткім свеце. Яе нават б’юць, а яна хутка пра гэта забывае і зноў становіцца шчаслівай. З усяго дрэннага, што яна бачыць у гэтым свеце, для сябе яна будуе вельмі прыгожую карцінку. І нават тая жанчына, якая давала Бахор урокі Карана, у яе думках была ці не найлепшым сябрам.

— Мяне, калі глядзеў ваш фільм, шчыра кажучы, проста шакіравала, у наколькі жорсткіх умовах даводзіцца жыць маленькай Бахор. У школе, дзе яна вучыцца, настаўнік можа, па сутнасці, ні за што даць ёй па карку. І нават родная маці, злуючыся, праклінае яе апошнімі словамі, жадае ёй смерці… І толькі бацька ў ёй душы не чуе. Такія адносіны да дзяцей у Іране сапраўды з’яўляюцца нормай? Прынамсі, у сучасным Іране? 

— Яшчэ дзесяць гадоў назад у іран­скіх школах былі вельмі жорсткія пакаранні для дзяцей. Дзяцей літаральна білі. Цяпер гэта забаронена. Асабліва ў гарадах да дзяцей сталі ставіцца па-чалавечы, але ў вёсках жорсткасць засталася.

— А добры тата Бахор — гэта выключэнне з правіл?

— Як вам сказаць… У яго па жыцці свая праблема: яго вельмі прыцягвае мастацтва. Але з-за сваёй беднасці ён не мае магчымасці рэалізаваць сябе як творца. Вось толькі так: расказваючы Бахор свае гісторыі…

— У адзін з момантаў Бахор гаво­рыць: “Як бы я хацела быць хлопчыкам!”

— У тыя часы 30-гадовай даўнасці, пра якія расказваецца ў фільме, мець у сям’і хлопчыка, сапраўды, было вельмі важным для іранцаў. На дзяўчынак жа, наадварот, глядзелі так, нібыта яны прынясуць сям’і толькі адны праблемы. Калі Бахор захварэла і ў яе на руках з’явіліся плямы, нават бацька, які так яе любіў, пачаў злавацца, маўляў, не дай бог, калі гэтыя плямы застануцца — тады яе ніхто не возьме замуж і яму прыйдзецца яе забяспечваць.

— Ваш фільм выпраўляецца сёлета на “Оскар”. Якой рэакцыі менавіта замежных гледачоў вы найперш чакаеце?

— Непрадузятай. Каб глядач — ці гэта амерыканец, ці француз, ці беларус — паглядзеў на свет вачыма Бахор, каб ён як бы пераўтварыўся ў гэтую дзяўчынку. І тады, калі ён такім чынам паглыбіцца ў гэтую ролю, ён лепш зразумее Іран, іранцаў.

— У вашым фільме вельмі шмат яркіх сімвалаў, напрыклад, шурпатасці на сцяне, якія маленькая Бахор прымае за малюнкі і якія становяцца яе сябрамі, доўгія валасы бацькі, якія ён, у рэшце рэшт, мусіць пастрыгчы, выпраўляючыся на вайну з Іракам (адсылка да міфа пра Самсона), лодачка, якую ёй падарылі і якую яна хоча перадарыць іншым… Які самы галоўны з іх?

— Мабыць, якраз лодачка. Гэта ўвасабленне яе мары пабываць на моры, увогуле мары чалавека. Бахор жа ў канцы фільма гіне ад бомбы. Бомба разрывае і трубу, якая пралягала ў двары, але лодачка, хоць і надламаная, некуды ўсё ж сплывае. Значыць, мары, хоць і надламаныя, але ніколі не паміраюць.

— Вы не рызыкуеце траўміраваць дзіцячую псіхіку такім трагічным канцом?

— Я вам зараз скажу адну рэч, пра якую тут яшчэ нікому не гаварыла. Гэтая сямігадовая дзяўчынка-актрыса, якая знялася ў ролі Бахор, не ведала, што яна памрэ ў фільме. Калі яна ўпершыню паглядзела яго, то расплакалася. Усе падумалі, што яна плача ад таго, што загінула. А яна плакала ад таго, што надламалася яе лодачка…

Даніла Бечкавіч (Сербія):

“Я лічу, што адзіны спосаб зрабіць добры фільм – гэта заўсёды гаварыць праўду…”

Даніла Бечкавіч нарадзіўся ў 1981 годзе. Скончыў Універсітэт мастацтваў у Бялградзе па спецыяльнасці “Рэжысура кіно і тэлебачання” і Бялградскі ўніверсітэт па спецыяльнасці “Параўнальнае літаратуразнаўства і тэорыя літаратуры”. Яго першая поўнаметражная карціна, чорная камедыя “Маленькі Буда” (2014), стала адным з сенсацыйных дэбютаў у гісторыі сербскага кінематографа і пабіла ўсе рэкорды па касавых зборах. Фільм закрыцця ХХIV Мінскага міжнароднага кінафестывалю “Лістапад” “Асенні самурай” рэжысуры Данілы Бечкавіча — першы сербскі фільм у жанры “баявых мастацтваў”. І ён таксама адразу стаў хітом на радзіме, атрымаўшы вялікую падтрымку з боку кінакрытыкаў. 

Зрэшты, у “Асеннім самураі”, здаецца, баявыя мастацтвы як такія — не галоўнае. Гэта найперш іранічная драма, у якой пераплецена і мноства іншых жанраў, прыхавана многа падтэкстаў, а некаторыя звыклыя паняцці набываюць зусім нечаканы сэнс. Былы каратыст, вымушаны пакінуць вялікі спорт з-за скандалу, выпраўляецца ў правінцыю выкладаць усходнія адзінаборствы дзецям. А там, лёгкадумна звязаўшыся з мясцовымі верхаводамі падпольнага бізнесу, ён становіцца “зоркай” баёў без правіл і ўлюбляецца ў маці аднаго са сваіх выхаванцаў… Такі вось яго шлях ваяра-самурая.

— Спадар Даніла, а ўвогуле, кім для вас з’яўляецца са­праўдны самурай?

— Самураем для мяне заўсёды быў такі чалавек, які будзе выконваць свой доўг, незалежна ад таго, якой цаной гэта яму абы­дзецца — ці гэта прычыніць яму боль, ці нават фізічна яго знішчыць. Акт самурая — гэта найперш акт веры, той веры, якая і з’яўляецца самай вялікай мэтай і сэнсам нашага існавання. Гэты абавязак самурай бярэ на сябе цалкам добраахвотна, без якога-небудзь страху ці кампрамісу.

— А за што ён усё ж змагаецца?

— Канкрэтна герой нашага фільма не жыве ў адпаведнасці з высокімі маральнымі стандартамі самурайскага кодэксу, але недзе глыбока ў яго душы гэтыя маральныя стандарты ўсё-такі ёсць. У пачатку фільма ён не ведае, за што ён змагаецца. Самурайства проста стала для яго своеасаблівай прывычкай, каратэ — гэта адзінае, што ён ведае, як трэба рабіць. Яму падабаецца думаць пра сябе, што ён гэтакі рамантык па-за законам, старамодны герой, які жыве па ўласных правілах, але на самай справе ён проста занадта лянівы і дэзарыентаваны, каб змяніць што-небудзь. Пасля, па меры разгортвання сюжэта фільма, ён пачынае змагацца за грошы і кампраметуе свае ранейшыя ідэалы. Грошы, безумоўна, могуць стаць і вялікай спакусай, і нават страсцю, але наш герой разумее, што для яго гэтага не дастаткова. І тады ён ідзе на свой апошні бой — бой за тое, каб зноў знайсці каханне і зноў знайсці сям’ю, якую ён некалі страціў. У метафарычным сэнсе — каб зноў знайсці сваю душу.

— Магчыма, у маці аднаго са сваіх выхаванцаў ён знайшоў і ра­дзіму?

— Мне падабаецца такі паварот вашых думак, і я думаю, што вы ў пэўным сэнсе маеце рацыю, але з адной істотнай папраўкай: гаворка ў фільме ідзе не толькі і, можа быць, не столькі пра маці, колькі пра яе сына. На самай справе, наш герой шукае ў большай ступені сям’ю, а не каханне. І ўжо разам яны — яго вучань і маці вучня — становяцца яго ра­дзімай. На працягу большай часткі фільма ён думае, што Японія — гэта тое месца, дзе ён павінен быў нарадзіцца. Але ж мы разумеем, што Японія ў гэтым выпадку з’яўляецца толькі метафарай ідэальнага месца, гэтакага раю на зямлі. Але бліжэй да канца фільма ён ужо і сам разумее, што менавіта сям’я — гэта самы лепшы рай, які толькі можна прыдумаць. І ў гэтым, уласна кажучы, палягае галоўны мэсыдж фільма “Асенні самурай”.

— Спадар Даніла, што з’яўляецца для вас галоўным у кіно?

— Я лічу, што адзіны спосаб зрабіць добры фільм — гэта заўсёды гаварыць праўду. І быць праўдзівым у дачыненні да сябе. І не рабіць выгляд, быццам кампраміс — гэта тое, без чаго не можа быць кіно. Рэжысёр не павінен гнацца за модай і так званымі актуальнымі тэндэнцыямі, здымаць для аднаго фестывальнага сезона. Я заўсёды лічыў, што мастак павінен рабіць стаўку на вечнасць.

Яшчэ адна рэч, якую я знаходжу вельмі каштоўнай у кіно, гэта аўдыторыя. Мастацтва з’яўляецца спосабам камунікацыі, і мы павінны выкарыстоўваць яго для таго, каб гутарыць адно з адным. Кіно — гэта адна з моў, якую мы самі ж прыдумалі, і мы павінны карыстацца гэтай мовай, калі хочам сказаць пра нейкія вельмі складаныя рэчы, для якіх не хапае штодзённай мовы. А яшчэ адна з самых важных рэчаў у сувязі з мастацтвам,  у тым ліку і з кінематографам, — гэта нашы эмоцыі. Кантактаваць з аўдыторыяй, выклікаючы ў яе эмоцыі, — гэта, па вялікім рахунку, і прымушае мяне здымаць фільмы.

— Ці ёсць у вас у кінематографе настаўнікі, куміры? Скажам, той жа Кустурыца?

— Кустурыца — вельмі ўплывовая фігура, прычым не толькі ў кінематографе. Думаю, вельмі важны ўрок, які даў ён усім нам, заключаецца ў тым, што ты можаш быць цікавым усяму свету толькі тады, калі застаешся верным самому сабе. Еўрапейскаму і сусветнаму кінемато­графу часам пагражае небяспека стаць занадта манатонным, калі шмат галасоў пасылаюць адзін і той жа мэсыдж. Кустурыца ж знайшоў у сабе смеласць быць адрозным на фоне гэтых галасоў — і ў сваіх фільмах, і ў сваім стылі, і ў сваіх поглядах. Нехта можа сказаць, што для гэтага не трэба ніякай смеласці і што кожны, калі захоча, можа быць арыгінальным і адрозным ад астатніх, але калі надыхо­дзіць час сапраўды паказаць, што ты арыгінальны, становіцца зразумелым, што гэта ой як не проста зрабіць.

У мяне няма куміраў ні ў кіно, ні ў жыцці, але ёсць шмат вялікіх рэжысёраў і артыстаў, якімі я шчыра захапляюся і чыю творчасць лічу вельмі ўплывовай для сябе. У той жа час, я думаю, што нечаму можна навучыцца ад любога чалавека. Калі я вучыўся ва ўніверсітэце, то навучыўся вельмі многаму як ад сваіх выкладчыкаў, так і ад сваіх аднакурснікаў.

— А вось ці можа навучыць нечаму чалавека само кіно? Або гэтую функцыю кінематограф ужо даўно страціў?

— Кіно як мастацтва, сапраўды, страціла многа са сваіх ранейшых магчымасцей уплываць на грамадства, у той час як многія з гэтых магчымасцей захапілі іншыя сродкі камунікацыі. Тым не менш гэтая функцыя мастацтва ніколі не знікне цалкам, і сіла кінематографа, захапленне кіно яшчэ існуюць. Немагчыма не заўважыць, напрыклад, тое, што ніякія іншыя віды мастацтва не абмяркоўваюцца так горача, як кіно. Безумоўна, адзін фільм не можа змяніць свет, але ён можа паслаць вельмі моцны мэсыдж як нейкаму канкрэтнаму чалавеку, так і грамадству ў цэлым. А шмат фільмаў могуць сапраўды ўзрушыць цэлы свет, зрабіць яго горшым ці лепшым. Дастаткова зірнуць на той глабальны ўплыў, які аказалі на чалавецтва галівудскія фільмы і наогул уся амерыканская культура. Вось чаму якраз сёння вельмі важна займацца нацыянальным кінематографам. Захаванне і развіццё нацыянальнага кіно — гэта, бадай, адзіны спосаб зрабіць так, каб твой голас быў пачуты ў тым аднастайным кантэнце, навязаным сучаснаму свету.

— Вы ведаеце, некалі я крыху вучыў сербскую мову, і мне асабліва запомнілася фраза па-сербску “Колико je сати?” —“Колькі часу?”. Спадар Даніла, колькі зараз часу?

— Розныя краіны знаходзяцца ў розных часавых паясах, і ў прамым, і ў пераносным сэнсах. Некаторыя краіны яшчэ вельмі маладыя, а ў некаторых ужо адбываецца “афтэрпаці”.

Мне вельмі спадабалася тое, як цячэ час у вас, у Беларусі. Я быў, сапраўды, вельмі ўражаны сваім візітам у Мінск, самім горадам, але яшчэ больш людзьмі, якіх сустрэў у вас. Аўдыторыя і яе рэакцыя на фільм былі надзвычай разумнымі і, што называецца, сталымі, магчыма, лепшымі з усіх, з якімі даводзілася мне су­стракацца раней. І гэта не толькі маё такое ўражанне. Прыблізна такія ж думкі выказвалі пра ваш горад і фестываль “Лістапад” многія мае сябры і калегі, якія наведвалі Мінск раней, прычым гэта людзі з усяго свету.

— А які наш час наогул?

— Гэта час нядрэмнасці і пільнасці.

Энры Рынкон (Калумбія):

“Мне хочацца расказваць пра калумбійскае жыццё ўсяму свету…”

Энры Рынкон працаваў у якасці сцэнарыста і рэжысёра кароткаметражных фільмаў у школе Efraín Arce Aragón у Медэльіне. Ён сцэнарыст такіх фільмаў, як “Евангелле” (2009) і “Мерцвякі” (2012). Заснаваная ім прадзюсарская кампанія HÉROE FILMS займаецца праектам “Свет герояў”, закліканым дапамагаць дзецям, якія трапілі ў складаныя жыццёвыя сітуацыі (кароткаметражныя фільмы “Касмічныя канікулы” і “Героі”). Карціна “Крокі героя” (2016), прадстаўленая ў рамках сёлетняга “Лістападзіка”, з’яўляецца дэбютным поўнаметражным фільмам Энры.

У цэнтры фільма “Крокі героя” — гісторыя дзесяцігадовага Эдуарда, якога не пашкадаваў лёс: ён страціў нагу, наступіўшы на міну, якая засталася пасля грамадзянскай вайны ў Калумбіі; яго сям’я вельмі бедная, і ён вымушаны ха­дзіць у школу-інтэрнат, дырэктар якой — кансерватар, рэтраград і проста непрыемны чалавек — робіць жыццё хлопчыка невыносным. Эдуарда даводзіцца пастаянна чуць ад яго папрокі, знявагі і пагрозы. Але менавіта тут, у гэтай вясковай школе-інтэрнаце, ён знаходзіць верных сяброў сярод такіх жа, як і сам, маленькіх пакалечаных лёсам бедалаг, а найперш — у асобе настаўніка музыкі. У Эдуарда ёсць мара — прыняць удзе­л у дзіцячым турніры па футболе. Здавалася б, гэтая мара абсалютна немагчымая: ну, як гуляць у футбол з пратэзам, калі ў гэтай гульні галоўнае робяць ногі? Але, дзякуючы свайму настаўніку, ён ажыццяўляе гэтую мару…

На “Лістападзіку” фільм “Крокі героя” атрымаў прыз “За лепшую ролю дарослага акцёра ў дзіцячым фільме”. Гэтую ролю настаўніка музыкі сыграў Эктар Гарсія.

— Спадар Энры, якая сітуацыя сёння з калумбійскім кіно? Яно на пад’ёме ці ў заняпадзе?

— Яно актыўна развіваецца.

— А па якім вектары? Гэта нацыянальнае калумбійскае кіно? Або на яго аказвае вялікі ўплыў той жа Галівуд, які знаходзіцца ад Калумбіі не так і далёка?

— Тут ёсць дзве лініі. Ёсць тое калумбійскае кіно, якое развіваецца пад нейкімі ўплывамі, але гэта ніяк не Галівуд, а, хутчэй, еўрапейскае кіно — кіно такіх краін, як Францыя, Італія і, дарэчы, Расія. А другая лінія — гэта чыста аўтэнтычнае калумбійскае кіно, якое, дарэчы, спрабую развіваць і асабіста я. Але мне вельмі хочацца ў той жа час свае калумбійскія гісторыі расказваць усяму свету, а не толькі самім калумбійцам.

— А здымаць кіно менавіта для дзяцей і юнацтва — гэта ваша прынцыповая пазіцыя? Або вы спрабуеце рабіць яшчэ і дарослае кіно?

— На цяперашні момант я засяроджаны менавіта на дзіцячым і юнацкім кіно. І наступны мой фільм будзе таксама адрасаваны дзіцячай і падлеткавай аўдыторыі.

— Як канкрэтна працуе праект, якім вы кіруеце, “Свет герояў”?

— У кароткаметражках, якія мы здымаем у рамках гэтага праекта, дзеці самі расказваюць свае гісторыі. Гэтыя гісторыі, як правіла, звязаны з тым насіллем, якое яны перажылі. Яны расказваюць пра само насілле і пра тое, як потым яны справіліся з гэтым. Але гэта мастацкія, а не дакументальныя фільмы. Яны проста заснаваны на рэальных гісторыях.

— У вашым фільме “Крокі героя” мы бачым школу, дзе вучацца розныя дзеці. Адны з іх, так бы мовіць, нармальныя, другія — кожны са сваёй праблемай. Галоўны герой Эдуарда без нагі, другі — без рук, трэці пакутуе на астму… Гэта нейкая асаблівая школа?

— У свой час такія школы былі створаны калумбійскім урадам спецыяльна для дзяцей з бедных сем’яў, якія жывуць у правінцыі. І там, сапраўды, збіраюцца самыя розныя дзеці. Што тычыцца Эдуарда, то яго насамрэч іграе бязногі хлопчык Федэрыка Лопес. Гэта не мантаж, не сімуляцыя.

— А той рэальны хлопчык Федэрыка таксама, як і герой Эдуарда, страціў нагу, падарваўшыся на міне?

— Не. Ён нарадзіўся без нагі. Таму, дарэчы, у яго так добра атрымліваецца з пратэзам і ездзіць на веласіпедзе, і нават гуляць у футбол. Мы спецыяльна шукалі такога хлопчыка на гэтую ролю.

— Спадар Энры, наколькі ведаю, грамадзянская вайна ў Калумбіі ўжо скончылася, але наркабізнес у буйных маштабах застаўся… А ўвогуле, наколькі моцна былі звязаны дзве гэтыя рэчы — вайна і наркотыкі?

— Некаторыя ваенныя групоўкі наўпрост спансіраваліся наркабаронамі. Але не трэба думаць, што ўсе мы, калумбійцы, — Пабла Эскабары і наркаманы. Не, мы нармальныя людзі, як і ўсе астатнія людзі на свеце. Мы працуем, гуляем, кахаем, у нас ёсць свае радасці і праблемы. Проста ёсць яшчэ ў нашым грамад­стве такая праблема, імя якой наркотыкі. Але не трэба атаясамліваць з ёй усё наша грамадства.

— Вернемся да фільма “Крокі героя”. Часам здаецца, што яго галоўны герой нават не Эдуарда, а настаўнік музыкі Карлас — добры, справядлівы і ў той жа час гэтакае дарослае дзіця, лепшы сябар сваіх маленькіх выхаванцаў…

— Так, так! Але ёсць яшчэ адзін вельмі важны сэнс яго ролі. Карлас — гэта, можа быць, увасабленне вобраза са­праўднага настаўніка, які бачыць сваю чалавечую і прафесійную місію ў тым, каб скіраваць маленькага чалавека на правільны шлях, засцерагчы яго ад памылак. І, безумоўна, Карлас — антыпод фігуры дырэктара, які пастаянна гаворыць Эдуарда: “Ты не зможаш гэтага зрабіць, бо ты ні на што не здольны”. Карлас гаворыць Эдуарда адваротнае: “Ты ўсё зможаш! Мы разам зможам!” Гэта таксама вельмі важны пасыл фільма — верыць у тое, што твая мара абавязкова ажыццявіцца. Трэба заткнуць вушы, заплюшчыць вочы… і ісці наперад. Ня­гледзячы ні на што. Ты, магчыма, не раз упадзеш на гэтым шляху, але абавязкова штораз падымайся і працягвай шлях да сваёй мары.

З рэжысёрамі гутарыў Мікола ЧЭМЕР.
Фота аўтара і з архіва Данілы БЕЧКАВІЧА.